Ngày 17 /5/ 2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số
04/2022/CT-TTg về “Một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách để bảo tồn các loài chim
hoang dã, di cư tại Việt Nam”.
Theo đó, Việt Nam được đánh giá là một
trong những khu vực quan trọng bậc nhất trong mạng lưới các tuyến đường bay
chim di cư và các loài chim đặc hữu, với 63 vùng chim quan trọng toàn cầu và 07
vùng chim đặc hữu; các vùng chim hoang dã, di cư đã tạo nên các giá trị thiên
nhiên quan trọng, góp phần bảo tồn thiên nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học, phát
triển du lịch và xây dựng hình ảnh đất nước Việt Nam. Hiện nay, ở nước ta đã
ghi nhận được hơn 900 loài chim, trong đó 99 loài cần
quan tâm bảo tồn, 10 loài cực kỳ nguy cấp, 17 loài nguy cấp, 24 loài sắp nguy cấp
và 48 loài sắp bị đe dọa.
Trong thời gian qua, Đảng, Nhà nước và các ngành,
các cấp đã có nhiều nỗ lực trong việc bảo vệ đa dạng sinh học, trong đó có các
loài chim hoang dã, di cư cũng như các vùng chim quan trọng. Nhiều loài chim
hoang dã, di cư được đưa vào danh mục để quản lý, bảo vệ theo quy định của pháp
luật, như: loài sếu đầu đỏ, cò mỏ thìa, rẽ mỏ thìa...Tuy nhiên, tình trạng săn
bắt, tiêu thụ các loài chim hoang dã, đặc biệt là các loài chim di cư vẫn đang
diễn ra nghiêm trọng tại nhiều địa phương, ảnh hưởng tiêu cực đến đa dạng sinh
học, môi trường, tiềm ẩn nguy cơ về dịch bệnh cho con người và sinh vật; ảnh hưởng
đến việc thực thi các cam kết quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học, Hiệp định về
Đối tác Đường bay chim nước di cư tuyến Úc - Đông Á (EAAFP) mà Việt Nam là
thành viên. Hoạt động săn, bắt tận diệt, hủy hoại môi trường sống tự nhiên dẫn
đến việc thay đổi môi trường sống và hệ sinh thái, làm suy giảm số lượng, thành
phần các loài chim hoang dã, di cư, một số loài chim di cư đã không còn xuất hiện
trong các mùa chim di cư đến Việt Nam.
Để bảo tồn các loài chim hoang dã, di cư; ngăn chặn, chấm
dứt tình trạng săn, bắt tận diệt, phá hủy sinh cảnh của các loài chim hoang dã,
di cư, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành và cơ quan liên quan, Ủy ban nhân dân các
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm tổ chức, triển khai thực
hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được giao trong Chỉ thị. Trong đó, giao Bộ Tài
nguyên và Môi trường Rà soát, đề xuất hoàn
thiện, trình ban hành và ban hành theo thẩm quyền các quy định về bảo tồn các
loài chim hoang dã, di cư tại Việt Nam; hướng dẫn quản lý, bảo vệ các loài chim
hoang dã, di cư; hướng dẫn, tổ chức thực hiện các hoạt động quản lý, bảo vệ các
loài chim hoang dã, di cư, bao gồm bảo vệ các sinh cảnh, tuyến di cư xuyên biên
giới và điểm dừng chân của chúng; phối hợp với các quốc gia, tổ chức quốc tế liên quan tăng
cường bảo vệ các loài chim hoang dã, di cư và đường bay xuyên biên giới, các
vùng chim di cư quan trọng và điểm dừng chân của chúng tại Việt Nam; phối hợp
với các tổ chức quốc tế thiết lập hệ thống theo dõi, giám sát các đường bay
quan trọng của các loài chim di cư.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo lực lượng kiểm lâm phối hợp với chính
quyền địa phương và các cơ quan có liên quan trên địa bàn tăng cường tuần tra,
kiểm soát, ngăn chặn, bắt giữ và xử lý nghiêm các hành vi săn, bắt, giết, nuôi,
nhốt, vận chuyển, kinh doanh, chế biến, tàng trữ, tiêu thụ trái pháp luật các
loài chim hoang dã, di cư, đặc biệt vào mùa chim di cư (từ tháng 9 năm trước
đến tháng 4 năm sau); tăng
cường theo dõi, kịp thời phát hiện các bệnh, dịch có nguồn gốc từ chim hoang
dã, di cư có nguy cơ lây lan, ảnh hưởng tới sức khỏe con người, gia súc, gia
cầm.
Bộ Công an chỉ đạo lực lượng cảnh sát môi trường tăng cường các biện
pháp đấu tranh, phòng chống và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về
săn bắt, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, kinh doanh, chế biến, tàng trữ, tiêu thụ
chim hoang dã, di cư; chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường điều tra, phát
hiện và kịp thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đặc biệt triệt, phá các
đường dây mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép các loài chim hoang dã, di cư
xuyên quốc gia.
Bộ Công Thương chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường chủ trì, phối hợp
tăng cường công tác quản lý, kịp thời xử lý các hoạt động kinh doanh, vận
chuyển, tàng trữ, tiêu thụ trái pháp luật các loài chim hoang dã, di cư.
Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo các cơ quan truyền thông tăng cường
đưa tin, phát sóng các thông điệp, phóng sự, bản tin tuyên truyền pháp luật về
bảo vệ động vật hoang dã, đặc biệt là các loài chim hoang dã, di cư; tuyên
truyền để người dân không tham gia các hoạt động săn, bắt, giết, nuôi, nhốt,
vận chuyển, kinh doanh, chế biến, tàng trữ, tiêu thụ trái pháp luật các loài
chim hoang dã, di cư và các sản phẩm của chúng.
Bộ Khoa học và Công nghệ thúc đẩy nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ nhằm
giám sát các loài chim di cư, bảo tồn và phục hồi các vùng chim hoang dã, di cư
quan trọng của Việt Nam.
Bộ Tài chính chỉ đạo lực lượng hải quan (đặc biệt là lực lượng hải quan
cửa khẩu) chủ động, phối hợp với các đơn vị kiểm dịch tăng cường kiểm tra, kiểm
soát việc buôn bán, vận chuyển trái phép các loài chim hoang dã, di cư xuyên
biên giới.
Bộ Quốc phòng chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, kiểm
soát chặt chẽ tại các cửa khẩu, lối mở biên giới kịp thời phát hiện, bắt giữ,
xử lý theo quy định của của pháp luật các trường hợp mua, bán, vận chuyển, xuất
nhập khẩu trái pháp luật các loài chim hoang dã, di cư.
Đối với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương, tăng cường chỉ đạo thực hiện trên địa bàn các
quy định pháp luật có liên quan, đặc biệt là Nghị định số 160/2013/NĐ-CP ngày 12 tháng 11 năm 2013 của Chính phủ về tiêu chí
xác định loài và chế độ quản lý loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm
được ưu tiên bảo vệ; Nghị định số 64/2019/NĐ-CP ngày 16 tháng 7 năm 2019 của Chính phủ về sửa
đổi Điều 7 Nghị định số 160/2013/NĐ-CP ngày 12
tháng 11 năm 2013 của Chính phủ về tiêu chí xác định loài và chế độ quản lý loài
thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22 tháng 01 năm 2019 của Chính phủ về quản lý
thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn
bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, Nghị định số 84/2021/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ
sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ; Hướng dẫn số 13-HD/BTGTW ngày 19 tháng 7 năm 2021
của Ban Tuyên giáo Trung ương về tăng cường tuyên truyền việc thực hiện không
săn, bắt, vận chuyển, giết mổ, tiêu thụ, tàng trữ, quảng cáo, xâm hại động vật,
thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm. Tổ chức quản lý,
bảo vệ và phát triển bền vững các khu bảo tồn thiên nhiên, các vùng đất ngập
nước, các vườn chim, sân chim và các vùng chim quan trọng trên địa bàn; tổ chức
triển khai cho các cơ sở kinh doanh trên địa bàn ký cam kết về việc không mua
bán, sử dụng, tiêu thụ, trưng bày, quảng cáo mẫu vật động vật hoang dã không
đảm bảo nguồn gốc hợp pháp và xử lý nghiêm các cá nhân, cơ sở kinh doanh có các
hành vi vi phạm. Chỉ đạo các cấp chính quyền tại địa phương,
cơ quan thực thi pháp luật tăng cường công tác kiểm soát, ngăn chặn và xử lý
nghiêm các hành vi săn, bắt, bẫy, giết mổ, vận chuyển, kinh doanh, chế biến,
tàng trữ trái pháp luật các loài chim hoang dã, di cư; tổ chức triệt phá dứt
điểm các khu chợ, tụ điểm buôn bán các loài chim hoang dã, di cư trái pháp luật
trên địa bàn. Tăng
cường tuyên truyền, vận động người dân không thực hiện các hành vi săn, bắt,
bẫy, bắn chim hoang dã, di cư; không mua, bán, vận chuyển, kinh doanh, tàng
trữ, tiêu thụ trái pháp luật các loài chim hoang dã, di cư; thực hiện nghiêm
các quy định của pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ các loài nguy
cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; chủ động đấu tranh, tố giác các đối tượng
vi phạm pháp luật về quản lý, bảo vệ các loài chim hoang dã, di cư.
Thủ tướng cũng đề nghị Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các
tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội phổ biến, vận động các thành viên
tham gia tích cực và giám sát quá trình thực hiện Chỉ thị. ./.
Hương Giang